De Eerste Wereldoorlog in het Belgische Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis (BTNG)
De afgelopen decennia verschenen tientallen artikelen over de Eerste Wereldoorlog in het Belgische Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, met een duidelijk piek rond de 100-jarige herdenkingen (2014-2018). Deze artikelen vormen een schat aan vernieuwende onderzoek over de Eerste Wereldoorlog. Dit is echter lang niet altijd voldoende bekend. Toch zijn alle teksten gewoon digitaal beschikbaar. Hierna een kort overzicht.
Eerst verdienen twee themanummers bijzondere aandacht :
In het eerste herdenkingsjaar 2014 publiceerden we een themanummer over sociale spanningsvelden en de Eerste Wereldoorlog in België, onder leiding van gastredacteuren Antoon Vrints en Axel Tixhon, met zeven artikelen over sociaalhistorische geschiedenis en maar liefst zes bijdragen aan de debatrubriek over de verbeelding en herdenking van de Eerste Wereldoorlog. In 2018 (nr. 1-2) publiceerden we het Engelstalige nummer ‘Congo during the First World War’, onder leiding van gastredacteuren Enika Ngongo, Bérengère Piret en Nathalie Tousignant met zes artikelen. De introducties zijn belangrijke histiografische overzichten : Antoon Vrints met ‘Eenheid in verdeeldheid. Tegenstellingen in België tijdens de 1ste WO’ in 2014 en Enika Ngongo, Bérengère Piret en Nathalie Tousignant met ‘Introduction : Congo at War' in 2018’.
We publiceerden ook veel kritische reflecties over herdenkingen en geschiedschrijving van de Eerste Wereldoorlog. De herdenkingen (2014-2018) leidden al tot deze bedenkingen :
Bruno Benvindo, Benoît Majerus en Antoon Vrints gaven een eerste algemeen overzicht van de geschiedschrijving in België in het artikel ‘La Grande Guerre des historiens belges, 1914-2014’ (dubbele themanummer, 2014). In 2016 gaven Jan Naert, Florent Verfaillie en Karla Vanraepenbusch een overzicht van het lopende (doctoraats)onderzoek over de Eerste Wereldoorlog met betrekking tot België. Sophie De Schaepdrijver gaf een kritische reflectie over het onderzoek in hetzelfde nummer (‘New Research on First World War Belgium’, 2016). Luis Angel Bernardo y Garcia & Benoît Majerus vergeleken het onderzoek over de Eerste en Tweede Wereldoorlog (nr. 3-4; 2019). Winfried Dolderer besprak in 2016 de mythes van de Belgische francs-tireurs en over hetzelfde thema bespraken Christoph Brüll & Geneviève Warland in 2020 het controversiële Duitse boek ‘Schuldfragen’ van Ulrich Keller.
Antoon Vrints schreef in 2006 een essay over de motivatie van de Belgische soldaten aan het front. In het dubbelnummer 2012 gaven Chantal Kesteloot, Nico Wouters, Sophie De Schaepdrijver en Laurence van Ypersele aparte reflecties over de Vlaamse en Franstalige herdenkingspolitiek van 2014-2018.
Het dubbele themanummer in 2014 publiceerde ook een uniek ‘debatdossier’ over de manier waarop de Eerste Wereldoorlog in België via televisie wordt verbeeld, met de volgende bijdragen : André Dartevelle over ‘Les Murs de Dinant et les Villages contre l'oubli’, Anne Roekens met ‘Les "trois journées d'août 1914" ou la mémoire à vif’, Bruno De Wever met ‘Clio op het scherm’, Mark De Geest met ‘Based on true facts - inspired by true facts’ en Willem Erauw met ‘Het debat over "In Vlaamse Velden" Over publiekgeschiedenis en historische fictie op televisie’.
En tot slot zijn er de vele individuele artikelen doorheen de jaargangen : van Bram De Maeyer over de Raad van Vlaanderen (2019), Gertjan Leenders over verklikkers (2017), Lode Wils over het activisme (2015), Jan Naert over burgemeesters (2020), Karen Van Hoorick over het Mechelse activisme (1993), Mieke Sertyn over het socialistische activisme tijdens WOI (1976), Ulrich Tiedau over de Duitse cultuurpolitiek in België (2003), Mélanie Bost over de interne zuivering bij de magistratuur na WOI (2011), Tom Simoens over de militaire discipline in het Belgisch leger (2011), Aurore François en Frédéric Vesentini over de slachtpartijen in Tamines en Dinant (2000) en Guillaume Baclin over landverraad voor de krijgsraad van Mons (2008) en Jacques Maes over de executies van Belgische militairen (2005).