Het Vlaamsch Nationaal Verbond

• Toegankelijkheid en raadpleging: Het archief “VNV” kan worden ingekeken tijdens de openingsuren van de leeszaal. De inhoud is vrij raadpleegbaar. Reservatie.

• Reproductie :  De inhoud van het archief mag vrij worden gereproduceerd in de leeszaal. Voor aanvraag van een reproductie door het CegeSoma-team vind je alle praktische informatie hier.
• Toegangen : Inventaris AA156

Beschrijving van het bestand:

Archief VNV (Vlaamsch Nationaal Verbond)

Het archief bestaat voornamelijk uit documenten afkomstig van het Auditoraat-generaal en geeft een overzicht van de organisatie Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV), met haar centrale structuur, haar plaatselijke afdelingen, haar vrouwenafdeling, haar jeugdafdelingen en de afdelingen gericht op de arbeidssector. Het archief bevat ook documenten in verband met meerdere organisaties die nauw met de beweging verbonden waren.   

Het archief is geordend volgens de interne structuur van de eengemaakte beweging. Daarnaast zijn er documenten over de periode 1939-1940, de banden tussen het VNV en het internationale niveau, de betrekkingen met het Verdinaso, de gebeurtenissen rond de dood van Staf De Clercq en de tegenstellingen binnen het VNV. Een laatste deel tenslotte focust op de manier waarop de Belgische overheden het VNV percipieerden.

Ondanks alles is het archief verre van volledig aangezien het enkel documenten bevat afkomstig van het Auditoraat-generaal en omdat sommige stukken nog altijd in bezit zijn van dat Auditoraat-generaal, dat toelating moet geven om ze te raadplegen. Bovendien zit nog een belangrijke hoeveelheid archief bij privépersonen. De fotocollecties en het archief van Volk en Staat, het krantje van de beweging, worden apart bewaard.  

Het VNV is de belangrijkste Vlaamse collaboratiebeweging. Het werd in 1933 gesticht door  Staf De Clerq, die zijn inspiratie haalde bij het internationale fascisme en die wenste dat België zou verdwijnen zodat een nieuwe Dietse Staat zou kunnen worden opgericht. Vóór de oorlog telde het VNV  25 000 leden en ongeveer  185 000 kiezers. Terwijl de beweging vóór de oorlog  - met 12,5% in Vlaanderen - relatief klein was maakte het VNV van de bezetting gebruik om zijn plaats op te eisen op het politieke toneel. Na 10 mei 1941 slorpte het VNV het Verdinaso en de Vlaamse afdeling van Rex op om een eenheidsbeweging te vormen. Die wijzigingen veroorzaakten interne problemen waardoor het VNV zijn werking moest aanpassen, maar met behoud van de centrale structuur rond één leidersfiguur.  

Na de invasie en de Belgische capitulatie geeft het VNV zijn Diets project op en erkent het de Führer als opperste leider waardoor de beweging op haar beurt door de bezetter als een geprivilegieerde partner wordt beschouwd. Vanaf april 1941 werft de collaborerende beweging zelfs soldaten voor het Duitse leger waarvan de meesten naar het oostfront worden gestuurd. In juli 1944, wanneer Hitler beveelt om Vlaanderen in te lijven bij Duitsland, verliest het VNV aan politiek gewicht en wordt het een prioritair doelwit van het verzet.

Voor meer informatie :

• Martin D., Archief Vlaamsch Nationaal Verbond, Inventarissen 17, Brussels 1985
• De Wever Bruno, “Vlaams Nationaal Verbond (VNV)”, Belgium WWI, (geraadpleegd op 16/07/2019)