Hoe de nazi’s massaal kunst uit België weghaalden?

Lezing met debat door Geert Sels.

Gemodereerd door Kim Oosterlinck.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vond er een immense kunstroof plaats. Vanuit de bezette gebieden maakten de nazi’s zich  kunstcollecties eigen door inbeslagnames, plunderingen en gedwongen verkopen. Daarnaast hebben ze gigantische bedragen neergeteld op de kunstmarkt. Deze werken werden vervolgens naar Duitsland vervoerd.

Na de oorlog vonden schilderijen uit België hun weg naar het Louvre, het Tate Britain, het Getty Museum of de Yale Art Gallery.  Nederland, Frankrijk, Duitsland en zelfs Rusland blijken nog altijd kunst te hebben die naar België had moeten terugkeren. Andere werken zijn teruggekeerd en tentoongesteld in Belgische musea.

Al deze vragen komen op 25 januari aan bod tijdens onze eerste sessie Publieksgeschiedenis van 2023. We laten Geert Sels aan het woord  (geassocieerd onderzoeker van het Cegesoma).  Hij wordt geïnterviewd door Kim Oosterlinck die zelf deskundige in de materie is. Met 'Kunst voor das Reich', publiceert Geert Sels een eerste synthese over deze kwestie voor een breed publiek. Op basis van zijn nieuw archiefonderzoek stelt hij kritische vragen over eerder gevoerde onderzoeken.  Na 8 jaar onderzoek legt Geert Sels de puzzelstukken bij elkaar die hij aantrof in archieven in Parijs, Den Haag, Koblenz en de grootste Belgische steden. Met doorgedreven speurwerk brengt hij de trajecten in kaart waarlangs de kunst werd weggehaald, zoals bijvoorbeeld werken van Memling, Van der Weyden, Breughel en Cranach. Hij stelt vast dat verzamelaars, handelaars en veilinghuizen zonder veel terughoudendheid meegingen in de kunstverwerving van de nazi’s. De houding van de Belgische overheid in deze kwestie zal eveneens ter sprake komen,  alsook de delicate vraag naar het eigenaarschap van sommige werken.  

Geert Sels is germanist en theaterwetenschapper (KU Leuven). Hij werkte als journalist voor de VRT en De Morgen, en is sinds 1996 cultuurredacteur bij De Standaard. Nu schrijft hij over architectuur, cultuurbeleid, kunstvervalsing en roofkunst. Voor een reeks artikels over roofkunst kreeg hij in 2014 'De Loep' voor onderzoeksjournalistiek. In 2016 volgde een reeks artikels over schilderijen die tijdens de oorlog uit België verdwenen en die zich nog steeds in het buitenland bevinden. Eind 2022 verscheen het boek ‘Kunst voor das Reich’.

Kim Oosterlinck is professor financiën aan de Solvay Brussels School of Economics and Management (ULB). Hij heeft een Master in management, een Master in de kunstwetenschappen en archeologie en een doctoraatstitel economie en management behaald aan de ULB. Zijn onderzoekdomeinen zijn de waardering van staatsobligaties, de financiële geschiedenis en de vragen gelinkt aan de kunstmarkt. Hij publiceerde al eerder over de Franse, de Nederlandse en de Duitse kunstmarkt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij is momenteel vicerector, verantwoordelijk voor Prospective and Finance aan de ULB, en medevoorzitter van The international Art Market Studies Association.