Nieuwe onderzoeksprojecten

Dit voorjaar starten twee nieuwe onderzoeksprojecten bij het CegeSoma, een eerste over het militair gerecht en de uitvoering van de doodstraf in het kader van de repressie van de collaboratie na de Tweede Wereldoorlog en een tweede over het  provinciebestuur van Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het militair gerecht en de uitvoering van de doodstraf in het kader van de repressie van de collaboratie na de Tweede Wereldoorlog

Na de bevrijding werden 242 personen die door het militair gerecht tot de doodstraf veroordeeld werden ook effectief terechtgesteld. Dit was een uitzonderlijke operatie in de geschiedenis van de Belgische justitie, niet alleen door de schaal maar ook omdat er nadien geen executies meer plaatsvonden. Het BRAIN 2.0-project POSTWAREX, een samenwerking tussen het Rijksarchief/CegeSoma (Dirk Luyten) en de Koninklijke Militaire School (Stanislas Horvat) wil het fenomeen doodstraf en de uitvoering ervan grondig onderzoeken vanuit het perspectief van het militair gerecht.
Hoe de doodstraf werd ingezet bij de bestraffing van de collaboratie, hoe de beslissing tot stand kwam om de doodstraf te vorderen en uit te spreken, hoe de beslissing genomen werd om al of niet te adviseren gratie te verlenen, hoe de doodstraf werd uitgevoerd en werd ingepast in het strafrechtelijk beleid zijn de centrale vragen van dit onderzoek. De focus ligt op de verschillende componenten van het militair gerecht. Het onderzoek bekijkt alle stappen van het openen van het dossier bij het parket tot de executie en de ruchtbaarheid die eraan werd gegeven.
Een dergelijk diepgaand onderzoek is nu mogelijk omdat na de overdracht van de archieven van het militair gerecht naar het Rijksarchief alle bronnen beschikbaar zijn en kunnen worden ingezet, wat een volledig beeld mogelijk maakt. Aan dit tweejarig project, dat Belspo financiert in het kader van het BRAIN-programma, zullen twee onderzoekers (Rijksarchief/CegeSoma en Koninklijke Militaire School) samenwerken.

De provincie Limburg tijdens de bezetting

In opdracht van het provinciebestuur van Limburg zal het CegeSoma gedurende 10 maanden onderzoek verrichten over de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De provincies speelden tijdens de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol, bijvoorbeeld op het vlak van de ravitaillering of bij de bescherming van de bevolking tegen bombardementen.  De provinciebesturen hebben dan ook  een rijk archief nagelaten over verschillende  aspecten van de geschiedenis van de bezetting.
Dit project vertrekt van dit archief dat eerst verder zal geïnventariseerd worden en vervolgens als basis zal dienen voor een historisch onderzoek over de rol van het provinciebestuur tijdens de bezetting. Daarbij zal de klemtoon liggen op aspecten die direct ingrepen in het dagelijks leven van de bevolking. Het project zal worden uitgevoerd door een nieuw aan te werven onderzoeker, maar ook zullen leden van het wetenschappelijk personeel van het CegeSoma specifieke expertise inbrengen.