1943 in bezet België: een keerpunt?

De artikels van dit dossier, gecoördineerd door Geneviève Warland (UCLouvain), gaan over de Belgische bevolking, haar moreel, haar verwachtingen, haar reacties op de spanningen en de repressie die ze in 1943 ondergaat. Zes bijdragen van zeven auteurs lichten een tipje van de sluier op over thema’s die nog niet zo vaak aan bod zijn gekomen in de Belgische geschiedschrijving. Twee artikels zijn van de hand van historici van het CegeSoma, Fabrice Maerten en Dirk Luyten.

In een eerste bijdrage analyseert Hugues Wenkin de gemengde gevoelens van de Belgische bevolking in 1943. Enerzijds een jaar van tegenslagen voor het Duitse leger en toenemend verzet, anderzijds een jaar van almaar moeilijkere levens- en werkomstandigheden.

Het gesprek met Fabrice Maerten toont de verschillende vormen van verzet in België en biedt een reflectie vanuit sociografisch perspectief op de toenemende bereidheid tot verzet bij de bevolking in 1943.

Luc Michel gaat nader in op het Socratesnetwerk dat financiële hulp bood aan de werkweigeraars van de verplichte tewerkstelling via een systeem van leningen dat werd opgezet door een jonge bankier, Raymond Scheyven.

Louis Fortemps en Gabriel Vincent analyseren de zware repressie van de geheime politie van het Duitse leger (Geheime Feldpolizei) tegen de weerstanders en hun netwerken. Het jaar 1943 is hier synoniem van een radicalisering van de acties van deze politie en het invoeren van zwaardere verhoormethodes.

1943 is ook een zwart jaar voor de koopkracht van de Belgen die er sterk op achteruit gaat. De verplichte arbeidsdienst in Duitsland bereikt een hoogtepunt met de oproepingen per leeftijdscategorie. Maar anderzijds wordt in 1943 voort nagedacht over de voorbereiding van de naoorlogse periode; het Sociaal Pact tekent zich stilaan af. Meer hierover in de bijdrage van Dirk Luyten.

Tot slot brengt Marc Audrit het gedetailleerde verhaal over de roemruchte aanval op het Gestapohoofdkwartier door piloot Jean de Sélys Longchamps op 20 januari 1943. Een gebeurtenis die een zekere weerklank vindt en onweerlegbaar het moreel van de Belgische bevolking opvijzelt, maar die ook aan de oorsprong ligt van soms nogal fantaisistische verhalen..

Heb je belangstelling voor dit nummer van ‘La Revue nouvelle’ ? Op de website van het tijdschrift vind je meer informatie.