Bevrijd : een vrouwelijke blik – 30.6.1945 - 30.6.2020

Na de overeenkomst tussen Graaf Bernadotte van Zweden, voorzitter van het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRK), en Himmler, komt een konvooi van het ICRK aan in Ravensbrück in de nacht van 23 op 24 april 1945. Zij nemen ongeveer 1500 Belgische, Franse en Nederlandse gevangenen mee richting Malmö in Zweden. Zweden had aangeboden om hen de eerste zorgen toe te dienen.
We werden overgebracht naar een oud protestants huis, schrijft Nina Erauw, aan de rand van een meer in Margaryd. We hebben het feest van het licht, het lentefeest en Walpurgisnacht gevierd in Zweden, het land waar we twee maanden zouden verblijven. In een regio van water, woud en licht die je in twee woorden kan omschrijven : lânglau (nostalgie) en stalinien ( charme).
Twee maanden revalidatie gaan voorbij. Tijd om naar huis terug te keren. Voor Nina Erauw is dat op 30 juni 1945.

Hieronder vindt u een fragment uit een interview van Claude Wautelet met Nina Erauw na haar deportatie naar Ravensbrück.

“Herinneringen laten niet los. Men moet terug in de huid van de levenden kruipen, de reis in tegenovergestelde richting maken, hoewel het meestal om een onmogelijke terugkeer gaat want niets van wat gebeurd is kan uitgewist worden, noch kunnen we de geliefden die we verloren hebben laten terugkeren.
We zullen overal de strijdkreet moeten uitroepen om volkeren te verenigen en de wereld op te bouwen. Een nieuwe wereld, zonder grenzen, zonder klassen, zonder haat en zonder gevangenissen. Waar de geliefde jeugd rustig kan opgroeien. Waar de vermoeide oude mensen vredevol kunnen sterven. Zullen we de wereld kunnen veranderen ? Dat is utopisch natuurlijk. Maar wat zouden we doen als we niet meer kunnen dromen ?
Eerst en vooral een nieuwe ethiek creëren. Voor mij moeten de woorden eerlijkheid, rechtvaardigheid, solidariteit en wederkerigheid omgezet worden in daden want het zijn essentiële waarden, symbolen van de menselijke waardigheid. Ik denk echter dat deze ethiek nooit kan verworven worden door dwang maar door enkel door opvoeding.
Ik vrees ook voor de gewenning van onze samenleving aan de te talrijke onrechtvaardigheden, de onverdraagzaamheid, het racisme en de xenofobie, de tomeloze versnelling van het levensritme die tot de verwoesting van de mens leidt, de absurditeit en het monsterachtige van oorlogszuchtige oplossingen waarvan de mens nog steeds geen afstand gedaan heeft, de toenemende degradatie van het sociale, de laksheid in de opvoeding, het gebrek aan belang dat gehecht wordt aan opvoeding tot oordeelsvorming bij de jeugd. .
Sommigen zijn er nog altijd van overtuigd over een helemaal en voor altijd op punt gestelde solide ethiek te beschikken die perfect beantwoordt aan de bestaansvoorwaarden van het individu..
Die bestaat niet. Een nieuwe ethiek aangepast aan de realiteit van de huidige wereld moet nog (her)uitgevonden worden. De mens zou veel meer zijn verstand, zijn energie en nieuwe manieren van denken moeten gebruiken. De tijd van incoherentie en verspilling is voorbij.
Ik hoop vooral dat onze kinderen en kleinkinderen de angstaanjagende onwetendheid waarvan wij blijk gegeven hebben en nog steeds geven, niet hoeven te vervloeken.
Waar staat de mens ? Daar waar eenieder de ander de vrijheid laat om te zijn of te worden wie hij is.”

Wie is Nina Erauw (1917-2008) ? (1)

Ze werd geboren in Roux bij Charleroi op 16 september 1917 in een familie van industriëlen. “Is Nina Erauw geen jong meisje uit de gegoede burgerij ? Na haar diploma middelbaar onderwijs op 16-jarige leeftijd en een licentie aan de Sorbonne op 19 jaar wordt ze al vlug een ondernemende zakenvrouw die in het vooroorlogse Europa circuleert en alleen al daardoor haar eigenheid markeert. Het is ook zeldzaam dat jonge vrouwen uit patriotisme en waardigheid bijna als van zelfsprekend aansluiten bij het verzet. En al helemaal merkwaardig zijn zij die gewoon toegeven dat ze voortdurend angst gehad hebben.
“Het was wel degelijk de hel”, zegt ze. Als geheim agente van de Inlichtings- en Actiedienst (SRA) was zij één van degenen die wou ‘volhouden om te dienen’ en deel te nemen aan het herstel van de democratische vrijheden. Zij leidde (onder andere) industriële sabotage-acties, nam deel aan de evacuatie van Engelse para’s en nam het op haar om joodse studenten in haar fabriek onderdak te geven. In 1943 werd ze aangehouden en als ‘Nacht und Nebel’-gevangene overgeplaatst van gevangenis naar gevangenis in Duitsland om uiteindelijk gedeporteerd te worden naar Ravensbrück.
Als ze in 1945 terug in het land is besluit ze om de kracht van haar woorden, haar daden en wervelend leven te schenken aan de herinnering van dit oorlogsverleden. Zo sluit ze, samen met Arthur Haulot, aan bij de ‘Groupe Mémoire’.
Maar de dwingende behoefte om te leven die ze voelt brengt haar ertoe opnieuw een gezin te stichten, aan een nieuw professioneel leven te beginnen, zich daadwerkelijk met de medemens bezig te houden eerst met de nazi-slachtoffers, dan met vrouwen en families wiens bevrijding in alle mogelijke aspecten nog moet gebeuren..
Daarom sticht zij in 1971 Infor Femmes Wavre, het latere Infor Famille Brabant wallon. Samen met haar echtgenoot, Fernand Erauw, lid van een vrijmetselaarsloge, gesticht in het nazikamp van Esterwegen en genaamd ‘Liberté Chérie’, zet Nina zich in om de waarden die deze loge belichaamt te ontdekken en over te brengen.

(1) José Gotovitch in het voorwoord van : Nina Erauw, je suis une femme libre, door Cl. Pahaut, HCD, 2009.

Wil je er meer over weten ?

https://www.territoires-memoire.be/en-lien
https://www.belgiumwwii.be/…/persoonlijkhed…/nina-erauw.html
https://www.cegesoma.be/…/75-jaar-geleden-%E2%80%A6-de-bevr…