Verslagen van Propaganda-Abteilung betreffende België

De Propaganda-Abteilung Belgien, het voornaamste nazipropagandaorgaan in bezet België, werd opgezet eind mei, d.w.z. tegelijk met het Duits militair bestuur waarvan het uiteindelijk afhing. De afdeling stond tot de installatie van de Zivilverwaltung in juli 1944 onder bevel van de Wehrmacht. Dan kwam ze nog voor enkele weken onder het commando van het Reichsministerium für Volksaufklärung und Propaganda van Joseph Goebbels. De hoofdzetel bevond zich in Brussel maar de propaganda-afdeling had ook kantoren in Antwerpen, Charleroi, Gent en Luik.

De activiteitsverslagen waarvan hieronder sprake werden destijds door de directie in Brussel verzonden naar de generale legerstaf in Berlijn. Ze werden samengebracht in het archief van het Duitse leger in Potsdam en na de oorlog gerecupereerd door de geallieerden. De verslagen die nu in originele vorm worden bewaard bij het CegeSoma (AA 570) zijn deze die de geallieerden in de jaren na de oorlog hebben overgemaakt aan het auditoraat-generaal dat ze op zijn beurt in 1973 overdroeg aan het latere CegeSoma. De verslagen die kunnen worden geraadpleegd op microfilm (de drie laatste reeksen hieronder) komen van kopieën die in 1959 werden gemaakt door het Amerikaanse National Archives in het kader van een grootscheepse campagne om Duits archief van het IIIe Reich – dat toen in bezit was van de Amerikanen en sindsdien werd teruggegeven aan Duitsland – op microfilm te zetten. Zodra in 1969 het latere CegeSoma was opgericht hebben verantwoordelijken van de instelling zich ingezet om in de duizenden microfilms “German Records microfilmed at Alexandria (GRMA)” deze terug te vinden die over België gingen om er daarna kopieën van te verkrijgen. Het overgrote deel van die kopieën kwamen in 1971 bij het CegeSoma, waaronder deze van reeks T van de GRMA in verband met het archief van het Oberkommando der Wehrmacht (OKW). De activiteitsverslagen van de Propaganda-Abteilung Belgien staan, zoals hierboven aangegeven, in de rollen 982, 983 et 1034 van reeks T.

Doordat beide gehelen (het ene afkomstig van het auditoraat-generaal en het andere van de GRMA) een gemeenschappelijke oorsprong hebben is ook hun inhoud grotendeels gelijklopend. Alle verslagen die in originele vorm worden bewaard bij het CegeSoma staan ook in de kopieën van de microfilms die werden gemaakt in de Verenigde Staten, maar deze collectie is omvangrijker. We vonden het echter belangrijk om bestand AA 570 digitaal toegankelijk te maken omdat de verslagen ervan – met een volledig overzicht van 15 december 1940 tot 15 december 1941 – apart staan en dus gemakkelijk kunnen worden teruggevonden.

Dit geldt niet voor de verslagen in reeks T van de GRMA aangezien deze in het beste geval werden ingevoegd in andere delen van de rollen, soms zelfs totaal losstaand tussen documenten die niets te maken hebben met de Propaganda-Abteilung Belgien. Dit gezegd zijnde, indien aan de zeer talrijke verslagen van rol 982 deze van rollen 983 en 1034 worden toegevoegd beschikt men over een volledige set van de – over het algemeen tweemaandelijkse – verslagen voor de periode augustus 1940 - februari 1942, en over de verslagen die meer bepaald gaan over de Belgische openbare opinie tijdens de periode 10 maart - 9 juni 1942. Nergens, zelfs niet bij het Bundesarchiv in Freiburg waar de originelen van deze documenten bewaard worden, bestaat er een meer volledige reeks!

Op deze manier wordt toegang verleend tot een bron die, wat betreft de twee eerste oorlogsjaren, bijzonder interessant is voor een inzicht in de manier waarop de bezetter de publieke opinie percipieerde en de wijze waarop diezelfde bezetter streng controle uitoefende op pers, radio, bioscoop en cultuur in bezet België.

Hieronder vindt u de gedigitaliseerde rapporten van de Propaganda-Abteilung over België, bewaard in het CegeSoma met de volgende archiefverwijzingen :

Verslagen van de Propaganda-Abteilung Belgien ("Propagandalage- und Tätigkeitsberichte; Jahresbericht"), 1940-1941. - 5 fardes : ron., ph, dact, AA 570.

Documenten van het Oberkommando der Wehrmacht en rechtstreeks ondergeschikte geledingen betr. België, 1937-1944. – microfilmen.

Rollen 982, 983 en 1034. AA MIC T 77/982, AA MIC T 77/983, AA MIC T 77/1034.

AA MIC T 77/982

547_0000_AAMICT77_00982_001 - 547_0000_AAMICT77_00982_002 - 547_0000_AAMICT77_00982_003 547_0000_AAMICT77_00982_004 - 547_0000_AAMICT77_00982_005 - 547_0000_AAMICT77_00982_006 547_0000_AAMICT77_00982_007 - 547_0000_AAMICT77_00982_008 - 547_0000_AAMICT77_00982_009 547_0000_AAMICT77_00982_010 - 547_0000_AAMICT77_00982_011 - 547_0000_AAMICT77_00982_012 547_0000_AAMICT77_00982_013 - 547_0000_AAMICT77_00982_014 - 547_0000_AAMICT77_00982_015 547_0000_AAMICT77_00982_016 - 547_0000_AAMICT77_00982_017

AA MIC T 77/983

547_0000_AAMICT77_00983 - 016-547_0000_AAMICT77_00983_017

AA MIC T 77/1034

547_0000_AAMICT77_01034_019 - 547_0000_AAMICT77_01034_020 - 547_0000_AAMICT77_01034_022
547_0000_AAMICT77_01034_023 - 547_0000_AAMICT77_01034_025

Voor meer informatie:

Colignon, Alain. "Première page, cinquième colonne" in Jours de guerre : 8. Jours noirs, Bruxelles : Crédit communal, 1992, p. 7-31.

Interessante links