Twee nieuwe inventarissen! 'Les Invalides Prévoyants' en 'De Kinderen van het Vaderland'

Onlangs verschenen opnieuw twee inventarissen van het CegeSoma, ditmaal van archieven van nauw aan elkaar verwante verenigingen.

Les Invalides Prévoyants, Oeuvre royale d’Assistance aux Eprouvés de la Guerre (1920-2003) ontstond na de Eerste Wereldoorlog als een filantropische kring van Brusselse oorlogsinvaliden die vnl. financiële steun bood aan hulpbehoevende invaliden, oudstrijders, oorlogsweduwen en –wezen, en voormalige politieke gevangenen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog voorzag de vereniging gratis middagmaaltijden voor kinderen van gesneuvelde militairen, gefusilleerden of politieke gevangenen. De vzw verstrekte gedurende de bezetting in totaal voor ongeveer twee miljoen frank aan maaltijden en verdeelde ze voor ongeveer een miljoen frank aan hulp in natura.

De “Vooruitziende Invaliden” besloten om na de oorlog hun filantropie voor oorlogswezen op een meer structurele basis verder te zetten. Daartoe werd in 1949 een nieuwe vzw opgericht: Enfants de la Patrie” (Fonds pour l’Education des) of kortweg Les Enfants de la Patrie / De Kinderen van het Vaderland (1949-2017). Opgevat als tak van Les Invalides Prévoyants gaf de vereniging zich de opdracht om bij te dragen aan de beroepsontwikkeling van oorlogswezen door tussen te komen in de studiekosten en het verschaffen van beperkte leningen. Haar liefdadigheid werd gezien als een aanvulling en zelfs correctie op het werk van parastatalen zoals het Nationaal Werk voor Oorlogswezen: De Kinderen van het Vaderland sprongen in waar (semi-)overheidsinstellingen dit niet konden. Naarmate de jaren vorderden, breidde deze sociale dienstverlening zich bijna vanzelfsprekend uit tot de kinderen van voormalige oorlogswezen.

De oprichter en alomtegenwoordige voorzitter van beide verenigingen was Jean-Joseph Michel (1890-1974), eigenaar van een carrosseriezaak en oorlogsinvalide van de Eerste Wereldoorlog. ‘Papa’ Michel was decennialang de bezieler en het gezicht van Les Invalides Prévoyants en De Kinderen van het Vaderland. Als eerbetoon werd in 1976 Gemeenteschool nr. 6 in Sint-Gillis naar hem vernoemd.

De verenigingsarchieven (vroegere ref. AA2218 en AA2487) kunnen niet los van elkaar gezien worden. Naast standaardreeksen (notulen van vergaderingen, stukken inzake de statuten, boekhouding, enz.) bevatten ze ook een aantal unieke stukken. De Livres d’Or van beide verenigingen bijvoorbeeld werden gedurende decennia bijgehouden om gulle schenkers te eren. Het archief van De Kinderen van het Vaderland bevat een dertigtal fotoalbums, vele tientallen foto’s en zelfs enkele films over vergaderingen, interne activiteiten en fundraising-evenementen georganiseerd door beide verenigingen – gaande van het mondaine tot het plechtstatige. De reeks individuele dossiers bijgehouden door De Kinderen van het Vaderland is wellicht echter de meest rijke bron: het gaat om meer dan 650 dossiers uit de periode 1945-1994 op naam van gezinnen die door de vereniging werden geholpen.

Het archief van Les Invalides Prévoyants telt 43 nrs. (0,6 strekkende meter) en is vrij raadpleegbaar. Raadpleging van het archief van De Kinderen van het Vaderland (849 nrs., 15 s.m.) vereist de toestemming van de Algemeen Rijksarchivaris of zijn gemachtigde, evenals het ondertekenen van een onderzoeksverklaring. Iconografisch materiaal zal stelselmatig gedigitaliseerd worden; de originelen zijn daarna niet meer raadpleegbaar.